ဗုဒၶ၏ ဒႆနတရားေတာ္

ဗုဒၶဘုရားရွင္သည္ အမွန္တရားကုုိ ရွာေဖြရာတြင္ သဘာ၀တရား အေပၚ၌ ခ်ဥ္းကပ္၍ ရွာေဖြခဲ့သည္။   ေလာက သဘာ၀ကုိ အေျခခံက်စြာ သုံးသပ္ၾကည့္႐ႈခဲ့သည္။ ထုိအခါ ေလာက သဘာ၀၌ တကယ္တမ္း ရွိေနေသာ တရား ၄-မ်ိဳးကုိ ေတြ႕ျမင္လာရသည္။
(၁) အာ႐ုံကုိ သိတတ္ေသာ စိတ္သဘာ၀တရား ၊
(၂) စိတ္ကုိ အမွီျပဳ၍ ျဖစ္ေပၚတတ္ေသာ ေစတသိက္သဘာ၀တရား ၊
(၃) ေဖာက္ျပန္ ေျပာင္းလဲေနေသာ ႐ုပ္သဘာ၀တရား ၊
(၄) စြဲလမ္းမႈမ်ားမွ လြတ္ေျမာက္ေသာ နိဗၺာန္သေဘာတရား ၊
ေဖာ္ျပပါ သဘာ၀တရား ၄-ပါးတုိ႔သည္ တကယ္တမ္း ရွိေနေသာ သဘာ၀တရားမ်ား ျဖစ္သည္။ ထုိအရွိ တရား ၄-ပါးတုိ႔တြင္ နိဗၺာန္ဟူေသာ သဘာ၀တရားမွာ ဗုဒၶကုိယ္တုိင္ ရွာေဖြ ေတြ႕ရွိခဲ့ေသာ ဓာတ္သဘာ၀ တစ္ခု ျဖစ္သည္။ နိဗၺာနဓာတ္သည္ လူသားတုိ႔၏ ၿငိမ္းခ်မ္းမႈကုိ အစဥ္ထာ၀ရ ေပးေနေသာ ဓာတ္သဘာ၀
လည္း ျဖစ္၏။ ဗုဒၶဘာသာတုိ႔၏ အထြတ္အထိပ္ျဖစ္ ေသာ ဓာတ္လည္း ျဖစ္သည္။ နိဗၺာနဓာတ္၏ အႏွစ္သာရ သဘာ၀ကုိ ရရွိႏုိင္ရန္အတြက္ ဗုဒၶဘာသာ၀င္တုိင္း အပတ္တကုတ္ ႀကိဳးစား အားထုတ္ေနၾကေလသည္။
ဗုဒၶဘုရားရွင္သည္ နိဗၺာနဓာတ္သဘာ၀ကုိ သိျမင္ခံစားႏုိင္ရန္အတြက္ ေဒသနာ အစားစားျဖင့္ ေဟာၾကားျပ ခ့ဲသည္။ နိဗၺာနဓာတ္ကုိ သိျမင္ႏုိင္ရန္အတြက္ အားထုတ္ၾကရာ၌ ေရွာင္ ၾကဥ္ရမည့္ ကိစၥတုိ႔ကုိ ေရွးဦးစြာ   ေဟာျပထားသည္။
- ကာမဂုဏ္ အာ႐ုံေနာက္သုိ႔ ရမၼက္ႀကီးစြာ လုိက္၍ ခံစားေနသျဖင့္ နိဗၺာနဓာတ္ကုိ မသိႏုိင္ ။
- မိမိခႏၶာကုိယ္ကုိ အဆင္းရဲခံ၍ ပင္ပန္းႀကီးစြာ က်င့္ေနသျဖင့္လည္း နိဗၺာနဓာတ္ကုိ မသိႏုိင္ ။
မွန္ေပသည္။ နိဗၺာနဓာတ္ သေဘာကုိ ဥာဏ္စကၡဳျဖင့္သာ သိရွိႏုိင္၏။ ခႏၶာကုိယ္ကုိ အပင္ပန္းခံ၍ က်င့္ၾကံျခင္းျဖင့္ ဥာဏ္လမ္းေၾကာင္းေပၚသုိ႔ မေရာက္ႏုိင္ေပ။
ဗုဒၶဘုရားရွင္ ကုိယ္တုိင္ ၆-ႏွစ္ၾကာမွ် ခႏၶာကုိယ္ကုိ အပင္ပန္းခံ၍ က်င့္ၾကံခဲ့ဖူးသည္။ အပင္ပန္းခံလွ်င္ အျမင္မွန္ ရလိမ့္မည္ဟုလည္း ယုံၾကည္ခဲ့သည္။ ထုိအခ်ိန္က အိႏိၵယႏုိင္ငံရွိ ႐ုိးရာက်င့္ထုံးမ်ားမွာ အမ်ား အားျဖင့္ ခႏၶာကုိယ္ကုိ ညႇဥ္းပန္းရေသာ က်င့္ထုံးမ်ား ျဖစ္သည္။
ဗုဒၶေလာင္းလ်ာ လုိခ်င္သည္ကား ဘ၀ၿငိ္မ္းခ်မ္းမႈ ျဖစ္၏။ ျငိမ္းခ်မ္းမႈ ရရွိရန္အတြက္ ခႏၶာကုိယ္ကုိ ညႇဥ္းပန္း က်င့္ရသည္။ ခႏၶာကုိ ညႇဥ္းဆဲသျဖင့္ ခႏၶာဒုကၶသာ ရခဲ့သည္။ ဘ၀ၿငိမ္းခ်မ္းမႈကုိ မရခဲ့ေပ။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ႐ုိးရာက်င့္ထုံးမ်ားကုိ လက္လႊတ္ၿပီး ဘ၀ၿငိမ္းခ်မ္းမႈကုိ မဇၩိမပဋိပဒါေခၚ အလယ္အလတ္ လမ္းစဥ္ျဖင့္ ရွာေဖြခဲ့သည္။ ထုိအခါမွ ၿငိမ္းခ်မ္းေသာ နိဗၺာနဓာတ္ကုိ ေတြ႕သိရ သည္။
ဗုဒၶဘုရားရွင္သည္-
(၁) ဆင္းရဲျခင္း တရားကုိလည္းေကာင္း ၊
(၂) ဆင္းရဲျခင္း အေၾကာင္းတရားကုိလည္းေကာင္း ၊
(၃) ၿငိမ္းခ်မ္းမႈ တရားကုိလည္းေကာင္း ၊
(၄) ၿငိမ္းခ်မ္းျခင္း အေၾကာင္းတရားကုိလည္းေကာင္း-
ကုိယ္ပုိင္ညာဏ္ျဖင့္ ေတြ႕ျမင္လာသည္။ ထုိ ၄-မ်ိဳးကုိ သစၥာ (အမွန္တရား) ေလးပါးဟု ေခၚဆုိ၏။ ယင္း ၄-ပါး၏ အဓိပၸာယ္မွာ ေအာက္ပါအတုိင္း ျဖစ္သည္။
(၁) ဆင္းရဲျခင္းတရား။ ။ ပဋိသေႏၶ ေနရျခင္း၊ အုိမင္းရျခင္း၊ နာဖ်ားရျခင္း၊ ေသဆုံးရျခင္း၊ မခ်စ္သူႏွင့္ ေပါင္းရျခင္း၊ ခ်စ္သူႏွင့္ ခြဲရျခင္း၊ အလုိရွိေသာ အာ႐ုံကုိ မရျခင္း၊ အက်ဥ္းအား ျဖင့္ စြဲလမ္းမႈအာ႐ုံျဖစ္ေသာ ႐ုပ္နာမ္အစုတုိ႔သည္ ဆင္းရဲျခင္းတရား မည္၏။
(၂) ဆင္းရဲေၾကာင္းတရား။ ။ ျပင္းျပေသာ လုိခ်င္မႈ (၀ါ) တဏွာသည္ ဘ၀သစ္ကုိေမွ်ာ္လင့္ ျဖစ္ေပၚေလ့ ရွိ၏။ ထုိတဏွာသည္ ကာမကုိ စြဲလမ္းျခင္း၊ ဘ၀ကုိ စြဲလမ္းျခင္း၊ ၀ိဘ၀ကုိ စြဲလမ္းျခင္းမ်ား ျဖစ္ေပၚေစသည္။ ထုိအစြဲအလမ္းမ်ားသည္ ဆင္းရဲေၾကာင္းတရားမ်ား ျဖစ္သည္။
(၃) ၿငိမ္းခ်မ္းမႈတရား။ ။ စြဲလမ္းမႈတရား၏ ကင္းရာ၊ ခ်ဳပ္ၿငိမ္းရာ၊ တဏွာ၏ ကပ္ၿငိ္ျခင္းကင္းရာ နိဗၺာန္သည္ ရွိ၏။ ထုိနိဗၺာန္ဟူေသာ သေဘာတရားသည္ ဆင္းရဲ၏ ခ်ဳပ္ၿငိမ္းရာ ၿငိမ္းခ်မ္းမႈ အမွန္ ျဖစ္၏။
(၄) ၿငိမ္းခ်မ္းျခင္း အေၾကာင္းတရား။ ။ နိဗၺာနဓာတ္သေဘာကုိ သိရွိႏုိင္ရန္အတြက္ အေျခခံတရား ၈-ပါး ရွိသည္။ ထုိ ၈-ပါးကို မဇိၩမပဋိပဒါလမ္းစဥ္ဟု ေခၚသည္။ မဂၢင္ ၈- ပါးဟုလည္း ေခၚ၏။
မဂၢင္ရွစ္ပါး ျမတ္တရား
(၁) သမၼာဒိ႒ိ။ ။ မွန္ကန္ေသာ အသ္ိအျမင္ကုိ ေခၚသည္။ ဒုကၡသစၥာကုိ သိျမင္ျခင္း၊ ဒုကၡသစၥာျဖစ္ေၾကာင္း သမုဒယသစၥာကုိ သိျမင္ျခင္း၊ ဒုကၡ ခ်ဳပ္ၿငိမ္းရာ နိေရာဓသစၥာကုိ သိျမင္ျခင္း၊ ဒုကၡခ်ဳပ္ရာ နိဗၺာန္သုိ႔   ေရာက္ေၾကာင္း အက်င့္ကုိ သိိျမင္ျခင္း ၊
(၂) သမၼာသကၤပၸ။ ။ မွန္ကန္ေသာ အၾကံအစည္ကုိ ေခၚသည္။
ကာမဂုဏ္အစြဲမွ ထြက္ေျမာက္ရာကုိ ၾကံစည္ျခင္း၊ သူတစ္ပါးတုိ႔အတြက္ ေကာင္းစားေရး ခ်မ္းသားေရးကုိ ၾကံစည္ျခင္း၊ သနားေရွး႐ႈ၍ သတၱ၀ါတုိ႔၏ ခ်မ္းသာေရးကုိ ၾကံစည္ျခင္း ၊
(၃) သမၼ၀ါစာ။ ။ မွန္ကန္ေသာစကား ေျပာဆု္ိျခင္းကုိ ေခၚသည္။ မဟုတ္မမွန္ ေျပာဆုိျခင္း၊ ကုန္းတုိက္ စကား ေျပာျခင္း၊ ႐ုန္႔ရင္းၾကမ္းတမ္းေသာ စကားကုိ ေျပာျခင္း၊ အက်ိဳးမရွိ ျပိန္ဖ်င္းေသာ စကားကုိ ေျပာ ဆုိျခင္းတုိ႔မွ ေရွာင္ၾကဥ္ျခင္း၊
(၄) သမၼာကမၼႏၲ။ ။ မွန္ကန္ေသာအမႈ ျပဳျခင္းကုိ ေခၚသည္။ သူ႕အသက္ သတ္ျခင္း၊ သူ႕ဥစၥာ ကုိ ခုိးယူျခင္း၊ ၀တၳဳကာမဂုဏ္တုိ႔၌ မွားယြင္းစြာ က်င့္ျခင္းတုိ႔မွ ေရွာင္ၾကဥ္ျခင္း ၊
(၅) သမၼာအာဇီ၀။ ။ မွန္ကန္ေသာ အသက္ေမြးမႈ ျပဳျခင္းကုိ ေခၚသည္။ အသက္ေမြးမႈ လုပ္ငန္း ကုိ ျပဳလုပ္ေသာအခါ ႏႈတ္မႈ စ႐ုိက္ဆုိး ၄-ပါး၊ ကုိယ္မႈ စ႐ုိက္ဆုိး ၃-ပါးတုိ႔ကုိ ေရွာင္ၾကဥ္ျခင္း ၊
(၆) သမၼာ၀ါယာမ။ ။ မွန္ကန္ေသာ အားထုတ္မႈကုိ ေခၚသည္။
မျဖစ္ေသးေသာ အကုသုိလ္တရားတုိ႔ကုိ မျဖစ္ေစရန္ အားထုတ္ျခင္း၊ ျဖစ္ၿပီးေသာ အကုသုိလ္တရားတုိ႔ကုိ ဆက္လက္ မျဖစ္ေပၚေစရန္ အားထုတ္ျခင္း၊ မျဖစ္ေသးေသာ ကုသုိလ္တရားတုိ႔ကုိ ျဖစ္ေပၚေစရန္ အားထုတ္ျခင္း၊ ျဖစ္ၿပီးေသာ ကုသုိလ္တရားတုိ႔ကုိ ထပ္မံ ျပန္႔ပြားေစရန္ အားထုတ္ျခင္း ၊ 
(၇) သမၼာသတိ။ ။ မွန္ကန္ေသာ ေအာက္ေမ့မႈကုိ ေခၚသည္။
ကာယ၊ ေ၀ဒနာ၊ စိတ္၊ ဓမၼဟူေသာ ႐ုပ္နာမ္ သဘာ၀တုိ႔၌ အႀကိမ္ႀကိမ္ ေလ့လာေအာက္ေမ့ျခင္း ၊ 
(၈) သမၼာသမာဓိ။ ။ မွန္ကန္ေသာ တည္ၾကည္မႈကုိ ေခၚသည္။
႐ုပ္နာမ္ သဘာ၀ကုိ ႐ႈျမင္ဆင္ျခင္ရာ၌ စိတ္ကုိ တည္ၿငိမ္စြာ ထားရွိျခင္း ၊
အထက္ေဖာ္ျပပါ မဂၢင္ရွစ္ရပ္ တရားျမတ္ကုိ အုပ္စု အမ်ိဳးအစား ခြဲျခားရာ၌ -
- သမၼဒိ႒ိ၊ သမၼသကၤပၸတုိ႔ကုိ ပညာမဂၢင္ ၌လည္းေကာင္း ၊
- သမၼာ၀ါစာ၊ သမၼကမၼႏၲ၊ သမၼာအာဇီ၀တုိ႔ကုိ သီလမဂၢင္ ၌လည္းေကာင္း ၊
- သမၼ၀ါယာမ၊ သမၼာသတိ၊ သမၼာသမာဓိတုိ႔ကုိ သမာဓိမဂၢင္ ၌လည္းေကာင္း ထည့္သြင္း ဖြဲ႕စည္းထားေလသည္။
ဤမဂၢင္ရွစ္ပါးသည္ သစၥာေခၚ အမွန္တရားကုိ သိျမင္ႏုိင္ေသာ တရားမ်ား ျဖစ္သည္။ နိဗၺာနဓာတ္ ကုိ   ေတြ႕ျမင္ႏုိင္ေသာ အေၾကာင္းတရားမ်ား ျဖစ္သည္။ နိဗၺာဓာတ္၏ သဘာ၀ကုိ ေတြ႕ျမင္သိရွိေသာ သူသည္ ဗုဒၶဘာသာ၏ အထြတ္အထိပ္ျဖစ္ေသာ တရားဓမၼကုိ ရရွိသူ မည္ေလေတာ့သည္။
ဗုဒၶဘုရားသည္ ျမင့္ျမတ္ေသာ အမွန္တရား (သစၥာ) ၄-ပါးကုိ မိဂဒါ၀ုန္ ေတာ၀နာ၌ အေစာဆုံး ေဟာၾကား ခဲ့သည္။ ေဒသနာေတာ္၏ အမည္ကုိ ဓမၼစကၠပ၀တၱနသုတ္ ဟု ေခၚသည္။ ထုိသုတ္၌ ေဟာထားေသာ   ေဒသနာ ထဲတြင္ အဓိပၸာယ္ ေဖာ္ယူရန္ ခက္ခဲေသာ အေၾကာင္းအရာမ်ားလည္း ပါရွိသည္။ အဓိပၸာယ္ အယူအဆမ်ားလည္း ကြဲျပားႏုိင္သည္။
ဤသုတ္ေတာ္၌သာ မဟုတ္။ ဗုဒၶဘုရားရွင္ ေဟာၾကားေသာ အျခား ေဒသနာေတာ္မ်ား ၌လည္း အဓိပၸာယ္ ေဖာ္ယူရန္ လွ်ိဳ႕၀ွက္ နက္႐ႈိင္းေသာ ခက္ခဲ သိမ္ေမြ႕ေသာအေၾကာင္းရပ္မ်ားကုိ ေတြ႕ရွိၾကရသည္။ လြန္ခဲ့ေသာ ႏွစ္ေပါင္း ၂၆၀၀-ခန္႔က ေဟာၾကားခဲ့ေသာေဒသနာစကား ေ၀ါဟာရ မ်ားမွ ရည္ညႊန္းခ်က္တုိ႔ကုိ ယေန႔ေခတ္အျမင္ႏွင့္ အဓိပၸာယ္ ေဖာ္ယူရန္ ခက္ခဲသည္မွာ အဆန္း မဟုတ္ေပ။
ထုိ႔ျပင္ ဗုဒၶေဟာၾကားေသာ ဘာသာစကားကလည္း ျမန္မာဘာသာ စကားမဟုတ္။
လြန္ခဲ့ေသာ ႏွစ္ေပါင္း ၉၀၀-၀န္းက်င္က ပုဂံေခတ္ထုိး ျမန္မာဘာသာေရး ေက်ာက္စာမ်ားကုိပင္ ျမန္မာတုိ႔ အဓိပၸာယ္ ဖြင့္ဆုိခ်က္မ်ား၊ ေကာက္ယူ ဆုံးျဖတ္ခ်က္မ်ား ကြဲျပား ျခားနားခဲ့ၾကသည္ မဟုတ္ပါေလာ။ မည္သုိ႔ ရွိေစ၊ ဓမၼစကၠပ၀တၱနသုတ္၌ ေဟာၾကားေသာ ေဒသနာေတာ္၏ လုိရင္းအခ်က္ကုိမူ သိႏုိင္ၾကပါသည္။ သတၱ၀ါတုိ႔ ဆင္းရဲျဖစ္ေပၚေနရသည္မွာ တဏွာဟူေသာ စြဲလမ္းမႈေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။ တဏွာကုိ   ျဖတ္ေတာက္ႏုိင္ လွ်င္ စိတ္ပုိင္းဆုိင္ရာ ဆင္းရဲဒုကၶလည္း ျပတ္ကင္းသြားမည္။ ဆင္းရဲကင္းရာ နိဗၺာန ဓာတ္ကုိလည္း ေတြ႕ျမင္ႏုိင္မည္ ျဖစ္ေလသည္။